ΜΟΧΛΟ - Mochlos Creta: 2007

ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ
Απεστάλη: 10/11/2007, 10:55:27

ΖΟΥΛΙΑΝΑ - ΖΟΥΤΟΛΑΚΚΟ - ΖΩΝΙΑΝΑ

Αυτή είναι η σειρά των ονομάτων που πήρε το χωριό από την ίδρυση του μέχρι σήμερα. Ας δούμε πως πήρε αυτά τα ονόματα:

Είναι γενικά παραδεκτό ότι κάθε μύθος και κάθε θρύλος βασίζεται σε κάποιο πραγματικό ιστορικό ή θρησκευτικό γεγονός το οποίο με την πάροδο του χρόνου αλλοιώνεται και πολύ περισσότερο όταν οι μύθοι αυτοί αναφέρονται σε προϊστορικά θέματα. Τίποτα δε λέγεται τυχαία. Φαντάσματα, θαμμένοι θησαυροί, νεράιδες κλπ κάπου βασίζονται. Στην περίπτωση μας ο θρύλος ο σχετικός με την ίδρυση και ονομασία του χωριού λεει: Ένας βοσκός ο Ζας (του Ζου) έβοσκε το κοπάδι του στο μέρος που σήμερα είναι το χωριό που τότε ήταν δάσος πυκνό και τα πότιζε στην πηγή του Δισκουριού που είναι τρία χιλιόμετρα πιο κάτω. Έχανε όμως κάθε μέρα για λίγο μια αίγα και δεν ήξερε που πήγαινε. Την παρακολούθησε και είδε ότι είχε ανακαλύψει μια μικρή πηγή και έπινε νερό. Εγκαταστάθηκε τότε μόνιμα εκεί, αφού είχε εξασφαλίσει νερό και απ' αυτόν το μέρος ονομάστηκε ΖΟΥΛΙΑΝΑ, όπως λέμε Αγγελιανά, Απλαδιανά κλπ. Σήμερα ακόμη το νοτιοανατολικό μέρος του χωριού λέγεται Ζουλιανά. Επειδή δε την αίγα που ανακάλυψε το νερό τη φώναζε Αμάλθη (Αμάλθεια) η πηγή πήρε τ' όνομα της και μέχρι σήμερα λέγεται "Νερό τσ' Αμάλθης". Υπάρχει μάλιστα μια παλιά μαντινάδα που λέει "Διαβάτη, από τα Ζωνιανά αν τύχει και περάσεις, από τσ' Αμάλθης το νερό να πιείς να ξεδιψάσεις. Έτσι λοιπόν ο Ζας (Ζευς - Δίας) έγινε ο ιδρυτής και νονός του χωριού. Όταν πέθανε θάφτηκε εκεί και από το μνήμα του, το λάκκο του, όπως λένε αλλιώς τον τάφο ονομάστηκε ο τόπος "Του Ζου ο Λάκκος", δηλαδή του Ζου (Δία) ο τάφος. Λένε π.χ. όταν κανείς είναι ετοιμοθάνατος "Αυτός έχει τον ένα του πόδι στο λάκκο" ή όταν πεθαίνει "Ότι γέμισε το λάκκο του". Σιγά σιγά υπερίσχυσε αυτό το όνομα και μέχρι τη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα λεγόταν "Ζου το Λάκκο" και Ζουλιανά λεγόταν και λέγεται ακόμη η γειτονιά που αναφέραμε. Βλέπουμε λοιπόν ότι και τα δύο ονόματα ΖΟΥΛΙΑΝΑ και ΖΟΥΤΟΛΑΚΚΟ προέρχονται από το ΖΑ που είναι ένα από τα πολλά ονόματα του ΔΙΑ. Λεγόταν Ζευς, Δίας, Ζας, Ζης, Ζαν, Δαν, Ταν κλπ. Σήμερα το χωριό λέγεται Ζωνιανά που και αυτό προέρχεται από το Δία όπως θα δούμε. Οι κάτοικοι του χωριού οι Ζουλακκιανοί ή Ζουλακκίτες όταν ήθελαν να πουν: ω! Θεέ μου, όπως λέμε σήμερα, ή "Άκουσε με Θεέ μου" έλεγαν "Ζώνε Θεέ" ή "ηκούτε μου Ζώνε Θεέ". Αυτή την προσφώνηση - επίκληση την έκαναν μόνο οι Ζουλακκιανοί. Οι Ανωγειανοί έλεγαν "Ζάνε Θεέ". Απ' αυτή την ονομάσία του Δία "Ζώνε" πήρε το τρίτο όνομα το χωριό ΖΩΝ - ΙΑΝΑ όπως Παρασύρης - Παρασυριανά, Κλίνης - Κλινιανά, Κάββαλος - Καββαλιανά κλπ. Για να αποδείξω ότι αυτά δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας αλλά όντως τα ονόματα και η ιστορία - προϊστορία του χωριού είναι στενά συνδεμένα με τον Δία θα παραθέσω μερικά αποσπάσματα από έργα ιστορικών, σοφών, ερευνητών κλπ.

1) Ο Φερεκύδης, αρχαίος σοφός 6ος π.Χ. αιώνας, στο έργο του "Επτάμυχος ή Θεοκρασία" λεει "Ζας μεν και χρόνος ήσαν αεί και χθονίη..." δηλαδή ο Δίας και ο χρόνος υπήρχαν προαιωνίος και η χθονία που ονομάστηκε Γη... (Διογ. Λαέρτιος 1.119).

2) Mauer Das Griechische Volk 1ος τ. σελ. 3 Zeus Thal oder Jupiter 1835. Ακόμη και σήμερα μια από τις κοιλάδες του όρους Ίδη στην Κρήτη λέγεται "Κοιλάδα του Δία - Ζουλάκκος" και μια συνηθισμένη επίκληση των κατοίκων είναι: "Ο Δίας ας με εισακούσει" "Ηκούτε μου Ζώνε Θεέ".

3) Ο Β. Ψιλλάκης (υποσημ. Μ. Χουρμούζης) Τ. Α΄ σελ. 390 αναφέρει: Εν Μυλοποτάμω εύρηνται και νυν ονόματα θέσεων και χωρίων πανάρχαια ούτως εκτός της Τριπόδος, ταύτης του μοναστηρίου Δισκούρι (Διόσκουροι) έχοντες εκεί πιθανώς ιερόν της Δωρικής Κράνας (Κρήνη) πλησίον αυτής το αξιοσημείωτον χωρίον Ζουτολάκκον. Τούτο εκ των μεσογειωτέρων όν του Μυλοποτάμου και της Ίδης ολίγον μόνον αυτού υπερκειμένων των Ανωγείων υπομιμνήσκει την ΚΑΤΟΙΚΙΑΝ ΤΟΥ ΚΡΗΤΑΓΕΝΟΥΣ ΔΙΟΣ ΤΗΣ ΙΔΗΣ. Κατά το εγχώριον δε ιδίωμα προφέρεται το όνομα "Στου Ζου το λάκκο" τουτέστιν εις τον τόπον τον χώρον το λάκκον του Ζου (του Διός).

4) Ο Ιωάννης Προμπονάς αναφέρει ότι στου Ζου το Λάκκο οι κάτοικοι επικαλούνται το Δία με το "Ζώνε Θεέ".

5) Ο Μπουνιαλής (Κρητικός πόλεμος σελ. 235) λέει: Και έρχομαι να σασε πω ο για και την Αμνάτο του Ζου το Λάκκο πού τονε στο Ψηλορείτη κάτω.

6) Βασιλικάτα - Μνημεία Κρητικής Ιστορίας σελ. 131 αναφέρει την πλήρη ονομασία με την Κρητική προφορά Laco tu Zu.

7) Ο Χουρμούζης Βυζάντιος στα "Κρητικά" 1842 σελ. 46 ΖουτοΛάκκο. Στα ορεινά χωριά του Μυλοποτάμου Αξός - Λιβάδα (όχι Λιβάδια) ΖουτοΛάκκο και Κράνα δεν προφέρουν το λ πριν από τα α - ο - ω - ου. Λένε π.χ. γάα = γάλα, καό αντί καλό, μιούνε αντί μιλούνε, δηώνω = δηλώνω.

8) Ο Καστροφύλακας ( Κ. 183) το αναφέρει στον κατάλογο οφειλομένων αγγαρειών AXO ET SO = Αξός κα Ζω με 1200 οφειλ. αγγαρείες ενώ στον κατάλογο πληθυσμών δεν αναφέρεται διότι προφανός το θεωρούσαν ένα με την Αξό.

9) Ο Αλεξ. Σούτσος στο βιβλίο του "Η Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης Παρίσι 1829 στη σελ. 158" αναφέρει "... ο άλλος (τόπος) είναι ο ονομαζόμενος Ζουτολάκκος που κατοικείται από την πολεμοχαρή φυλή των Ζουλακκιτών. Σύμφωνα με την Κρητική παράδοση ο Δίας συνήθιζε να κατεβαίνει εκεί όταν επισκεπτόταν τις κορυφές της Ίδης. Γι αυτό ακριβώς το λόγο ο τόπος αυτός ονομάστηκε Ζουλάκκος δηλαδή Λάκκος του Δία. Και πράγμα που δεν είναι λιγότερο περίεργο, οι αυτόχθονες κάτοικοι του χωριού διατηρούν ακόμα την ακόλουθη ικεσία των προγόνων τους αλλοιωμένη από το χρόνο "Ηκούτε μου Ζώνε Θεέ" δηλαδή άκουσε με Δία".

10) Ακόμη πιο άξιος προσοχής είναι ο μέχρι πρότινος όρκος των βοσκών που όταν είχαν διαφορές μεταξύ τους ή αμφιβολίες έλεγαν τον όρκο "Νή Ζα, φάσκω σου και κάτεχε το, δε φταίω στο πράμα σου έργω η βουλή μου" δηλαδή Μα το Δία σου λέω και να το ξέρεις ότι δεν έκανα ούτε ξέρω τίποτε γι αυτό που με ρωτάς (Έργω βουλή το λένε και σήμερα). Ορκίζονται δηλαδή στο Δία χωρίς να ξέρουν ότι "Νη Ζα" θα πει "Μα το Δία" όπως λέμε "Μα το Θεό". Τα "Ζα" το έπαιρναν με τη σημασία του ζώα όπως ζα λένε τα πρόβατα και τις αίγες. Όποιο Ζωνιανό βοσκό πάνω από 70 - 80 χρονών κι αν ρωτήσεις θυμάται αυτόν τον όρκο. Ο πατέρας μου (πέθανε το 1987) μου είπε ότι όταν αυτός ήταν νεαρός βοσκός ο όρκος που αναφέραμε παραπάνω αναφερόταν ως εξής: Έκαναν ένα σταυρό σε μια πλάκα, έβαζαν το χέρι επάνω όπως κάνουν σήμερα στο Ευαγγέλιο, και έλεγαν τον όρκο μόνο που μετά το Νη Ζα πρόσθεταν και μα τον Αϊ Γιώργη. Έλεγαν δηλαδή Νη Ζα και μα τον Αϊ Γιώργη... Μα το Δία και μα τον Αϊ Γιώργη... Προφανώς με την επικράτηση του χριστιανισμού προστέθηκαν στον όρκο και τα χριστιανικά στοιχεία - σταυρός και Αϊ Γιώργης.

Η ιστορία του χωριού χάνεται στα βάθη των αιώνων αφού η ίδρυση και το όνομά του σχετίζονται με το Δία σύμφωνα με το θρύλο και ταυτίζεται με την ιστορία της Αξού αφού η περιφέρεια του ήταν μέρος του βασιλείου της όπως και η περιοχή των Ανωγείων.

Σαν ξεχωριστός οικισμός αναφέρεται από το Barozzi το 1577 με το όνομα So. Από τότε αρχίζει η χωριστή ιστορία του χωριού για την οποία όμως δεν έχομε γραπτά ντοκουμέντα μέχρι το 1821. Το πρόσφατο όμως παρελθόν και το παρόν των Ζωνιανών φωτογραφίζουν και το απώτερο παρελθόν. Σίγουρο είναι ότι δεν το κατοίκησαν ποτέ κατακτητές Σαρακηνοί, Ενετοί, ή Τούρκοι, ότι ο πληθυσμός του ήταν πάντοτε αμιγώς Ελληνικός και ότι δεν απουσίασε από κανένα προσκλητήριο της πατρίδας.

Αναλυτικά στην επανάσταση του 1770 συμμετέχουν όπως μπορούν και περιθάλπτουν καταδιωγμένους Σφακιανούς.

1821. Ο Ζωνιανός Μ. Μαυρογιάννης ή Μελίτακας οπλαρχηγός του Μυλοποτάμου πολεμά εναντίον των Τούρκων σ' ολόκληρη την Κρήτη. Όταν καταπνίγηκε η επανάσταση πηγαίνει στην Πελοπόννησο με δική του ομάδα από Ζωνιανούς και πολεμά εναντίον του Ιμπραήμ. Σκοτώνονται όλοι (άγνωστο πόσοι) εκτός από τον Μελίτακα. Επιστρέφει στα Ζωνιανά αλλά μη αντέχοντας τα παράπονα και τις κατάρες των συγγενών των σκοτωμένων μετακομίζει στ' Αργουλιό. Συνεχίζει να πολεμά τους Τούρκους, τραυματίζεται σε μια μάχη στο Μπραχίμο και πεθαίνει από το τραύμα αργότερα.

1866. Είκοσι Ζωνιανοί, με τον Παρασυρογιώργη, αφήνουν την ασφάλεια που τους παρείχαν τα βουνά και πηγαίνουν στο Αρκάδι. Οι 17 σκοτώνονται εκεί.

Ακριβώς έξι μήνες μετά, στις 8 Μαΐου 1867, οι Ζωνιανοί μαζί με τους άλλους Μυλοποταμίτες χτυπούν τον Ομέρ Πασά στην Πέρα Χαλέπα. Οι Τούρκοι υποχωρούν άτακτα και οι Ζωνιανοί κυριεύουν ένα φορητό κανόνι, το πηγαίνουν στα Ζωνιανά και το κρύβουν (Σήμερα το κανόνι αυτό βρίσκεται στο Ναυτικό Μουσείο Χανίων). Την επόμενη 9 Μαΐου πολυάριθμος Τούρκικος στρατός κάμπτει την αντίσταση των Ζωνιανών και μπαίνει στο χωριό. Ανακρίνει τους γέρους και τους αρρώστους που δεν μπόρεσαν να φύγουν για να βρει το κανόνι. Αφού κανείς δεν ομολόγησε τους σφάζει όλους και καίει το χωριό. Μαζί καίγεται και το δάσος του φαραγγιού.

Το Νοέμβριο του ίδιου έτους ο Κουμαντάρ Ρεντίς Πασάς προσπαθεί να χτίσει Πύργο στο Καυκαλούδι (Αμυγδαλοκέφαλο) όπως σε όλα τα χωριά. Δεν τα καταφέρνει γιατί οι Ζωνιανοί δεν τον αφήνουν ήσυχο. Μέρα νύχτα του κάνουν κλεφτοπόλεμο και αποδεκατίζουν τους στρατιώτες και χτίστες του. Καίει ξανά ότι είχαν προφτάσει να ξαναχτίσουν οι Ζωνιανοί και φεύγει. Δηλαδή οι Ζωνιανοί κάηκαν δυο φορές σε έξι μήνες (Μάη και Νοέμβρη). Σύμφωνα με ένα τραγούδι της εποχής εκείνης είχε καεί το χωριό και άλλη μια φορά: "Τρίτη φορά που το χωριό το καιτε μπρε μπουρμάδες μα και τρακόσες να καεί δεν προσκυνούμε αγάδες".

Τα χρόνια περνούσαν. Οι Ζωνιανοί δεν έπαψαν να πολεμούν τους Τούρκους. Πηγαίνουν στο Γάζι και στο Σερβιλή και μαζί με άλλους Μυλοποταμίτες και Μαλεβυζώτες κλείνουν τους Τούρκους στο Ηράκλειο. Υπάρχει ακόμα στο Γάζι τοποθεσία "Μηχανές" που πήρε το όνομα από τα λαγούμια που άνοιγαν και ανατίναζαν οι Ζωνιανοί όταν πλησίαζαν οι Τούρκοι.

Σε μια μάχη που οι επαναστάτες υποχώρησαν άτακτα άφησαν τη σημαία. Ο Ζωνιανός Μιχ. Κάββαλος ή Καπράκης γυρίζει πίσω και μέσα από χαλάζι σφαιρών την παίρνει και φεύγει. Βραβεύτηκε γι αυτό από την Κρητική πολιτεία σαν σωτήρας της σημαίας. Εκεί σκοτώθηκε ο Μιχ. Νικηφόρος.

Βαλκανικοί πόλεμοι: 13 Ζωνιανοί δίνουν τη ζωή τους.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου (Β. Ήπειρος - Μάχη της Κρήτης - κατοχή) 19 Ζωνιανοί θυσιάζονται για την πατρίδα.

Τέλος στον εμφύλιο 4 ακόμη χάνουν τη ζωή τους. Ίσως ήταν οι μόνες ζωές που χάθηκαν άδικα όμως υπάκουσαν στο κάλεσμα της συντεταγμένης πολιτείας. Οι Ζωνιανοί πάντα πολεμούσαν όλοι από το ίδιο μετερίζι.

Αυτή εν συντομία είναι η χωρίς προδότες και δοσίλογους και γενικά χωρίς μαύρες σελίδες ιστορία των Ζωνιανών που τη συνοψίζει το:

"Σύναξη πάλι εκάμανε οι Ζωνιανοί στον Άδη.

Τους κάλεσαν οι 17 που πέσανε στ' Αρκάδι

Καλούν και τσ' άλλους Ζωνιανούς από τη Θεσσαλία

Θράκη Μωριά και Ρούμελη και τη Μακεδονία

Ήπειρο Κρήτη και νησιά και τη Μ. Ασία

όσους για την πατρίδα μας γενήκανε θυσία.

Γιατί στην επικράτεια δεν είναι ούτε στρέμμα

που να μην το ποτίσανε οι Ζωνιανοί με αίμα.

Για να μπορούμε σήμερο ελεύθερα να ζούμε

κι αιώνια τη μνήμη τους ως πρέπει να τιμούμε."

(Γράφει ο κ. Δημήτρης Παρασύρης συνταξιούχος δάσκαλος)http://www.zoniana.gr/index.html

εγώ δεν είμαι Ζωνιανός, δεν είμαι καν Ρεθεμνώτης.
είμαι Χανιώτης και περήφανος για την καταγωγή μου αυτή.
απλά σας παραθέτω λίγα κείμενα και ένα σύνδεσμο με πολλές χρήσιμες πληροφορίες και φώτο για το χωριό που διακορεύετε τις τελευταίες ημέρες ασύστολα απο το ελληνικό κράτος στο οποίο ανήκει με το σπαθί του και με το αίμα του....
δεν έχω χρόνο και διάθεση να σας περιγράψω τι τραβάνε οι κάτοικοι του αυτές τις ημέρες.
να ξέρετε πάντως ότι η Χολυγουντιανή υπερπαραγωγή των μέσω παραπληροφόρησης σε συνεργασία με τον κρατικὀ μηχανισμό σας δουλεύουν και μην τους πιστεύετε.
διότι άλλο είναι φίλοι μου να κάνει η αστυνομία την δουλειά της , και πολύ καλά κάνει όταν την κάνει, και άλλο να βάζεις χέρι σε γυναίκες, να χτυπάς γέρους που δεν κατάφεραν ούτε οι Γερμανοί να ταπεινώσουν, και να τρομοκρατείς παιδάκια.....
άμα θέλουν να πατάξουν το εμπόρειο ναρκωτικών να κοιτάξουν πρώτα τα σπίτια των βουλευτών , των υπουργών, των ανωτάτων δικαστικών και αστυνομικών και μετά να πάνε στους στάβλους και τα σπίτια ,των παράνομων φυσικά, χασισοκαλλιεργητών.
δεν ξέρω αλήθεια ποιος έμαθε τους κτηνοτρόφους να καλλιεργούν την φούντα και ποιος την στέλνει Ολλανδία κτλ;
αλλά δεν ξέρω ,και είμαι περίεργος να μάθω, γιατί τα τελευταία 25-30 χρόνια τα ορεινά αυτά χωριά αφέθηκαν στο έλεος του Θεού πραγματικά , χωρίς κανένα έργο ανάπτυξης , υποδομής, ούτε καν αγροτικούς δρόμους δεν έφτιαξαν, ώστε η μόνη διέξοδος των κατοίκων για την επιβίωση να είναι η καλλιέργεια και εμπορία ναρκωτικών;

οι παράνομοι των περιοχών αυτών ήταν πιόνια του ίδιου του κρατικού μηχανισμού όλα αυτά τα χρόνια.το ίδιο το κράτος τους οδήγησε στην παρανομία με την πολιτική του και τους πολιτικούς του.
δεν υπερασπίζομαι αυτούς που πούλαγαν θάνατο όλα αυτά τα χρόνια, να συλληφθούν και να πάνε φυλακή. μαζί με αυτούς που τους οδήγησαν στην παρανομία όμως, είτε με την πολιτική τους είτε καλύπτοντας τους προς άγρα ψήφων, είτε χρησιμοποιώντας τους....

φανταστείτε ότι η ΔΕΗ ψάχνει τώρα 20 χρόνια μέρος να φτιάξει ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας και δεν βρίσκει τόπο, άραγε στα ζωνιανά και στα κάθε ζωνιανά, δεν υπάρχει τόπος να δουλέψουν 100 φτωχά παιδιά;
ζήτω η ελας